Bóng đá là môn thể thao đối kháng có tốc độ cao, vì vậy việc xảy ra va chạm hay tranh chấp là điều không thể tránh khỏi. Chính vì đặc thù đó, Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) đã xây dựng hệ thống luật chặt chẽ nhằm đảm bảo trận đấu diễn ra công bằng, hạn chế tối đa các hành động gây nguy hiểm cho cầu thủ. Việc hiểu rõ các lỗi trong bóng đá không chỉ giúp người chơi thi đấu chuẩn mực hơn mà còn giúp người xem theo dõi trận đấu một cách chính xác và hấp dẫn hơn.
Dưới đây là tổng hợp đầy đủ của cypherbooks.org về các lỗi phổ biến trong bóng đá theo luật FIFA hiện hành.
Lỗi phạt trực tiếp
Lỗi phạt trực tiếp là nhóm lỗi khá dễ nhận biết vì liên quan trực tiếp đến các va chạm vật lý giữa cầu thủ hai đội. Trong bóng đá, va chạm là một phần của trò chơi, tuy nhiên FIFA quy định rõ những hành động quá mức, gây nguy hiểm hay mang tính cố ý sẽ bị xử phạt bằng một quả đá phạt trực tiếp cho đội đối phương.
Các lỗi trong bóng đá dẫn đến phạt trực tiếp gồm:
- Dùng chân đá hoặc cố tình đá vào người đối phương.
- Lôi kéo, nắm áo, dùng tay giữ đối phương nhằm cản trở pha bóng.
- Nhảy vào người đối thủ theo hướng nguy hiểm hoặc tạo lực đè quá mạnh.
- Xô đẩy gây mất thăng bằng khiến đối phương có thể chấn thương.
- Nhổ nước bọt vào cầu thủ khác – hành động bị xem là cực kỳ phi thể thao.
- Cố ý dùng tay chơi bóng (trừ thủ môn trong khu cấm địa).
- Tấn công, đấm, thúc cùi chỏ, hay có hành động bạo lực đối với cầu thủ đối phương.
- Xoạc bóng nhưng trúng chân người trước khi trúng bóng.
Khi một cầu thủ mắc lỗi này, đội bị phạm lỗi được hưởng một quả đá phạt tại vị trí xảy ra pha phạm lỗi. Nếu hành động vi phạm diễn ra trong vòng cấm của đội phòng ngự, trọng tài sẽ chỉ định đá phạt đền. Bàn thắng từ đá phạt trực tiếp sẽ được công nhận nếu bóng đi thẳng vào lưới mà không cần chạm bất kỳ cầu thủ nào.
Lỗi phạt gián tiếp
Khác với phạt trực tiếp, đá phạt gián tiếp yêu cầu bóng phải được chạm bởi tối thiểu một cầu thủ khác (ngoài người đá phạt) trước khi đi vào cầu môn thì mới được tính bàn thắng. Đây là nhóm lỗi thường liên quan đến các tình huống kỹ thuật, việt vị hoặc vi phạm quy tắc điều khiển trận đấu.
Một số trường hợp dẫn đến phạt gián tiếp gồm:
- Việt vị: Khi cầu thủ tấn công đứng ở vị trí việt vị và tham gia vào tình huống bóng.
- Chơi bóng nguy hiểm: Ví dụ như nâng chân quá cao khiến đối thủ không thể tranh bóng.
- Lỗi kỹ thuật của thủ môn:
- Giữ bóng trong tay quá 6 giây.
- Bắt lại bóng sau khi đồng đội chuyền bằng chân.
- Bắt bóng hai lần liên tiếp mà không có cầu thủ nào chạm bóng.
- Hành vi phi thể thao: Nói tục, chế giễu, cố tình gây rối, hoặc tranh cãi gay gắt.
- Cản trở thủ môn phát bóng: Một hành động bị cấm tuyệt đối.
Nếu tình huống vi phạm diễn ra trong khu vực cầu môn, trọng tài sẽ đặt bóng tại điểm gần nhất trên đường 5m50 song song với đường biên ngang để đội tấn công thực hiện quả đá phạt.
Lỗi phạt đền (Penalty)
Lỗi phạt đền là một trong những tình huống quan trọng nhất trong bóng đá, bởi khả năng chuyển hóa thành bàn thắng rất cao. Việc thổi phạt đền thường tạo ra bước ngoặt của trận đấu và luôn là giây phút căng thẳng cho cả cầu thủ lẫn thủ môn.
Các trường hợp bị thổi phạt đền bao gồm:
- Phạm lỗi trong vòng 16m50: Bất kỳ lỗi nào thuộc nhóm phạt trực tiếp xảy ra trong khu cấm đều dẫn đến penalty.
- Cản trở cơ hội ghi bàn rõ ràng: Cố tình phạm lỗi với cầu thủ đang có khả năng sút ghi bàn.
- Thủ môn phạm lỗi trong khu vực cấm: Tác động thô bạo, quét chân, ôm người,… khiến đối thủ mất cơ hội tấn công.
Khi thực hiện penalty, chỉ có một cầu thủ được chỉ định và đối diện trực tiếp với thủ môn. Tất cả cầu thủ còn lại phải đứng ngoài vòng cấm cho đến khi bóng được đá. Đây là khoảnh khắc đòi hỏi sự bình tĩnh, kỹ thuật và bản lĩnh của cầu thủ sút phạt.
Các lỗi trong bóng đá bị phạt thẻ
Bên cạnh các hình thức đá phạt, trọng tài còn có quyền sử dụng thẻ phạt để cảnh cáo hoặc truất quyền thi đấu.
Thẻ vàng – Cảnh cáo
Thẻ vàng được dùng để nhắc nhở cầu thủ về hành vi chưa đúng mực nhưng chưa đủ nghiêm trọng để bị đuổi khỏi sân. Một số tình huống điển hình dẫn đến thẻ vàng:
- Phạm lỗi nguy hiểm, đạp chân, cản người trái phép.
- Cố tình trì hoãn trận đấu (câu giờ, ném bóng ra ngoài,…).
- Phản đối trọng tài, tỏ thái độ thiếu tôn trọng.
- Giả vờ ngã để kiếm phạt (ăn vạ).
- Gây rối, kích động hoặc tranh cãi liên tục.
Nếu một cầu thủ nhận hai thẻ vàng trong cùng trận đấu, thẻ đỏ sẽ được rút ra và cầu thủ buộc phải rời sân. Đội bóng mất người sẽ gặp bất lợi lớn trong phần còn lại của trận đấu.
Thẻ đỏ – Truất quyền thi đấu
Thẻ đỏ là hình phạt nghiêm khắc nhất mà trọng tài có thể áp dụng trong trận đấu. Khi nhận thẻ đỏ, cầu thủ phải rời sân ngay lập tức và không được quay lại, đội bóng sẽ thi đấu thiếu người. Những lỗi có thể dẫn đến thẻ đỏ gồm:
- Tác động bạo lực, cố tình gây chấn thương nghiêm trọng.
- Ngăn cản bàn thắng bằng tay hoặc phạm lỗi trong tình huống rõ ràng dẫn đến bàn thắng (trừ thủ môn).
- Hành vi xúc phạm, lăng mạ cầu thủ khác hoặc trọng tài.
- Đá nguội, giật cùi chỏ, đánh tay sau lưng trọng tài.
- Nhận hai thẻ vàng trong cùng trận đấu.
Thẻ đỏ thường tạo ra sự thay đổi lớn về thế trận, vì vậy các đội bóng luôn cố gắng tránh những hành vi quá khích hoặc nặng tính bạo lực.
Kết luận
Hiểu rõ các lỗi trong bóng đá theo tiêu chuẩn FIFA là nền tảng giúp trận đấu vận hành công bằng, hạn chế tối đa chấn thương và đảm bảo tinh thần thể thao đúng nghĩa. Việc hiểu rõ từng loại lỗi không chỉ giúp cầu thủ thi đấu chuyên nghiệp hơn mà còn giúp khán giả cảm nhận trận đấu một cách sâu sắc, đúng luật và hấp dẫn hơn.